Veilig werken binnen je bedrijf
Meer dan een vinkje op de checklist
In de praktijk wordt veiligheid op de werkvloer vaak gelijkgesteld aan het voldoen aan wettelijke eisen. De Risico-Inventarisatie & -Evaluatie (RI&E) staat bij veel organisaties dan ook bekend als een verplichting die nu eenmaal ‘moet’. En hoewel het klopt dat een RI&E wettelijk verplicht is voor werkgevers met personeel, gaat de waarde ervan veel verder dan het afvinken van een checklist.
Veiligheid is namelijk niet alleen iets wat je organiseert, maar ook iets wat je uitstraalt in je doen en laten. Het zit in de inrichting van je processen, maar ook in hoe mensen zich gedragen, hoe ze communiceren, en of ze zich gehoord en serieus genomen voelen. Het is juist die combinatie van praktische maatregelen en sociale veiligheid die het verschil maakt tussen een organisatie waar ‘veilig’ een regel is en een organisatie waar veiligheid ook echt wordt beleefd.
In dit artikel bespreken we waarom veilige werkomstandigheden zowel praktisch als gevoelsmatig gedragen moeten worden binnen een organisatie krijg je praktische tips om te werken aan de veiligheid en ontdek je hoe de Arbo RI&E hierbij een waardevol instrument vormt.
Eva Bouwman
Auteur
De Arbo RI&E als strategisch fundament
Een goed uitgevoerde RI&E biedt een gedetailleerd overzicht van de risico’s die op de werkvloer aanwezig zijn. Dat kunnen fysieke risico’s zijn, zoals onveilige werkplekken, blootstelling aan gevaarlijke stoffen of onvoldoende ergonomie. Maar het gaat ook om organisatorische risico’s zoals hoge werkdruk, onduidelijke verantwoordelijkheden of gebrekkige communicatie.
Wanneer je de RI&E benadert als strategisch instrument in plaats van als formaliteit, ontstaat er ruimte voor duurzame verbetering. Niet alleen wordt duidelijk welke risico’s urgent zijn, maar ook waar er kansen liggen voor efficiënter werken, hogere medewerkerstevredenheid en het voorkomen van verzuim. De kracht zit in het inzicht: als je weet waar risico’s zitten, kun je gericht handelen en dat voorkomt incidenten én kosten.
De Risico-Inventarisatie & -Evaluatie (RI&E) is het fundament voor elk arbobeleid. Het is verplicht voor alle werkgevers met personeel en vormt de basis voor het opsporen, beoordelen en aanpakken van risico’s op het gebied van veiligheid, gezondheid en welzijn.
Een goed uitgevoerde RI&E:
- Geeft inzicht in fysieke en psychosociale risico’s op de werkvloer.
- Biedt richting voor een concreet plan van aanpak.
- Helpt organisaties aantoonbaar te voldoen aan wet- en regelgeving.
- Ondersteunt duurzame inzetbaarheid van medewerkers.
De RI&E is dus niet alleen een administratieve verplichting, maar een strategisch hulpmiddel om bedrijfsvoering en werkomstandigheden structureel te verbeteren.
Praktische veiligheid: zichtbaar en meetbaar
De meest tastbare kant van veilig werken is uiteraard de fysieke omgeving. Machines, looproutes, verlichting, beschermingsmiddelen, het zijn allemaal factoren die eenvoudig te controleren zijn. Toch blijken veel incidenten het gevolg van ‘gewone’ zaken: een natte vloer, slecht onderhoud, onduidelijke instructies of apparatuur die nét iets te lang blijft staan zonder keuring.
Een goed onderhouden RI&E dwingt je om deze situaties structureel in beeld te brengen en ook regelmatig te toetsen of verbetermaatregelen zijn opgevolgd. Daarbij helpt het als de organisatie investeert in training en bewustwording, zodat medewerkers weten wat de afspraken zijn én waarom die afspraken er zijn. Alleen dan worden ze onderdeel van het dagelijks handelen.
Praktische veiligheid begint met overzicht en onderhoud
Het realiseren van veilige werkomstandigheden start bij het creëren van overzicht. De meeste fysieke risico’s zijn eenvoudig te herkennen: machines zonder afscherming, gebrekkige ventilatie, fysieke overbelasting of slechte werkhoudingen. Toch worden veel van deze risico’s pas serieus genomen als er een incident plaatsvindt.
De RI&E helpt hierbij door systematisch alle processen te doorlopen. Denk aan:
- Beoordeling van werkplekinrichting.
- Inventarisatie van werkinstructies en gebruik van beschermingsmiddelen.
- Toetsing van noodprocedures en BHV-organisatie.
Daarnaast is het cruciaal dat de RI&E regelmatig wordt herzien, zeker bij veranderingen in processen, personeelsbezetting of werkmethoden. Veiligheidsbeleid is geen eenmalige actie, maar een continu proces van bijsturen en verbeteren.
Gevoelsmatige veiligheid: de minder zichtbare factor
Minstens zo belangrijk en vaak onderschat, is het gevoelsmatige aspect van veiligheid. Medewerkers die zich niet vrij voelen om zich uit te spreken, onveilige situaties te melden of fouten bespreekbaar te maken, vormen onbedoeld een risico voor zichzelf en voor de organisatie. Hier gaat het om de veiligheidscultuur binnen de organisatie: is er ruimte om kritisch te zijn? Worden signalen serieus genomen? En is er vertrouwen in leidinggevenden?
Gevoelsmatige veiligheid is minder tastbaar. Signalen hiervan komen vaak pas naar boven in evaluaties, verzuimgesprekken of via een medewerkerstevredenheidsonderzoek. Toch kan de Arbo RI&E hierop inspelen door ook aandacht te besteden aan:
- Werkdruk en stressfactoren.
- De mate van sociale steun in teams.
- De veiligheidscultuur: mag er gesproken worden over fouten?
Door ook deze aspecten in de RI&E mee te nemen, ontstaat er een completer beeld van de risico’s én de verbeterkansen.
De rol van management en de preventiemedewerker
Een veilige organisatie herken je vaak al bij binnenkomst. Niet omdat de regels aan de muur hangen, maar omdat er aandacht aan besteed wordt door de mensen in het bedrijf.
Het leiderschap is daarin bepalend voor de mate waarin veiligheid de prioriteit krijgt binnen een organisatie. Niet door streng toe te zien op naleving, maar juist door veiligheid als onderwerp op de agenda te houden. Door zichtbaar betrokken te zijn, signalen te herkennen en actief de dialoog aan te gaan met medewerkers.
Ook de preventiemedewerker speelt hierin een sleutelrol. Deze persoon is niet alleen de bewaker van het RI&E-proces, maar ook de schakel tussen medewerkers en management.
De functie preventiemedewerker is een verplichte functie binnen elk bedrijf. Bij bedrijven onder de 25 werkzame personen kan de directeur zelf de preventiemedewerker zijn. Maar waneer je meer werkzame personen in je bedrijf hebt moet je een preventie medewerker aanwijzen (Let op: dit mogen alleen mensen zijn die ook op de payroll van het bedrijf staan).
Wanneer deze rol goed is ingericht, met voldoende kennis, tijd en draagvlak, Is het de basis voor continue verbetering. In organisaties waar veiligheid daadwerkelijk leeft, is de preventiemedewerker zichtbaar, benaderbaar en volwaardig gesprekspartner.
Om dit te bereiken is het vaak aan te raden om de aangewezen preventiemedewerker ook de opleiding tot preventiemedewerker te laten volgen, zo kan deze zijn kundigheid aantonen en op een correcte manier invulling geven aan het Veiligheid, Gezondheid en Welzijn beleid (VGW).
Wist je dat je bij onze samenwerkingspartner het GOC de opleiding preventie medewerker voor de creatieve industrie kunt volgen? Bekijk hier de opleiding tot preventiemedewerker.
Investeren in veiligheid loont
Organisaties die veiligheid serieus nemen, plukken daar op meerdere fronten de vruchten van. Het verlaagt ziekteverzuim, verhoogt betrokkenheid, verbetert productiviteit en draagt bij aan een positieve reputatie. Bovendien is een organisatie die aantoonbaar veilig werkt beter voorbereid op inspecties, aanbestedingen en toekomstige wetgeving.
Hoe kan je zelf aan de slag met de veiligheid in jouw bedrijf
Het analyseren van risico’s is één ding, maar uiteindelijk draait het om de praktijk: wat kun je morgen al doen om veiligheid te verbeteren? Hieronder vind je een 5 tal direct toepasbare tips:
1. Plan een korte veiligheidscheck met collega’s
Loop met een klein team (verschillende functies) door het bedrijf en laat iedereen benoemen wat hen opvalt qua risico’s of onduidelijkheden. Vaak zien anderen nét iets anders dan jijzelf.
2. Implementeer een arbo RI&E of update hem bij organisatorische verandering
Heb jij nog geen Arbo RI&E? Ga aan de slag met het implementeren van een RI&E. Heb je wel al een RI&E, let dan op veranderingen zoals een nieuw machinepark, andere werktijden of groei van het team. Zorg dat de RI&E minimaal jaarlijks wordt bijgewerkt.
3. Laat veiligheid ‘zien’ in de werkruimte
Zorg dat niet alleen instructies op papier staan, maar ook visueel terugkomen op de werkplek. Denk aan pictogrammen, reminders op machines, of een veiligheidsspiegel bij risicoplekken.
4. Stel een veiligheidsspreekuur in
Laat eens per kwartaal de preventiemedewerker of leidinggevende laagdrempelig beschikbaar zijn voor vragen of meldingen. Zo verlaag je de drempel om zaken bespreekbaar te maken.
5. Maak veiligheid onderdeel van functioneringsgesprekken
Vraag in ieder gesprek naar hoe iemand veiligheid ervaart, of er knelpunten zijn, en hoe diegene bijdraagt aan een veilige werkomgeving. Zo maak je het ieders verantwoordelijkheid
Liever samen aan de slag?
Wil je dat een expert meekijkt zodat je zeker weet dat je het juiste aan het doen bent? Bij het Dienstencentrum hebben we specialisten in huis voor Arbo en veiligheid in jouw bedrijf en helpen we je graag op weg. Laat hieronder je gegevens achter dan nemen we vrijblijvend contact met je op.
Meer informatie over Arbo & Veiligheid voor jouw bedrijf?
Geef mij voor meer informatie.